Kthimi në të ardhmen: Etno-nacionalizmi si zgjidhje për krizën e legjitimitetit të ditëve të fundit të Jugosllavisë

Masterklasa e titulluar “Kthimi në të ardhmen: Etno-nacionalizmi si zgjidhje për krizën e legjitimitetit të ditëve të fundit të Jugosllavisë” udhëhiqet nga Dr.Dukagjin Gorani (bio. e shkurtër http://bit.ly/2ApmReP). Kjo masterklasë është e treta me radhë e organizuar në kornizën e projektit “Shikimi nga brenda dhe shikimi nga jashtë” që fokusohet në kujtesën e viteve të ‘90a, politika, kultura, lëvizjet shoqërore, aktivizmi, etj.

Abstrakti i prezantimit:
Mes tjerash, transicioni në demokraci në vitet e fundit të ish-Jugosllavisë u shpërfaq përmes ngritjes së etno-nacionalizmit, rëndom të zbatuar si praktikë denigruese diskursive karshi ‘tjetrit në afërsi’ – si pjesë e një meta-narracioni në ardhje, atij të ‘Europianitetit’ shoqërisë së caktuar. Ishte kjo periudhë e ‘konstruktimit negativ’ të identitetit kombëtar (Benhabib, 1995), e urrejtjes etnike dhe e përthjeshtësimeve historike.

Këtu pohoj se narrativë të tillë bazoheshin në një premisë të idealizuar të origjinës etnike të një kombi të interpretuar si dëshmi historikisht e gjurmueshme e përputhshmërinë kulturore të tij me paradigmën e ‘Perëndimit’ si formacion i synuar socio-politik dhe socio-kulturor.

Gjatë fundviteve 1980 dhe fillimviteve 1990, mbizotërimi i narrativëve të tillë i hapi udhë përplasjes diskursive mes kombeve etnike të ish-federatës jugosllave që përpiqeshin ta ndërlidhin gjenealogjinë e demokracisë bashkëkohore evropiane me fillet e shtetit-komb dhe nacionalizmin përjashtues (ekskluzionist).

Përpjekjet e tilla, të interpretimit të aspiratave të sotme politike përmes një re-interpretimi të vazhdueshëm të së kaluarës prodhoi një tipar të veçantë të retorikës etno-nacionaliste të ish-Jugosllavisë të kësaj periudhe. Asokohe, nga pranuesit dhe zbatuesit e kësaj retorike kërkohej të bashkëjetojnë brenda një koncepti të relativizuar të ‘së tashmes’ dhe të ‘së kaluarës’, kësisoj duke e çrregulluar thellësisht hierarkinë e ‘rendit të gjërave’ (Foucault, 1966) karshi sistemit socio-politik i cili synohej formalisht – atij të ‘demokracisë perëndimore’. Kjo retorikë kërkonte nga ta që ta fitojnë të ardhmen përmes kthimit në kohë; kërkonte që, përmes rimendimit të së kaluarës të mundësohej faktimi i dëshmisë supreme që do t’i legjitimonte aspiratat e tyre të tashme.

Kësisoj, sado paradoksale që mund të tingëllojë, urrejtja etnike, agresionet ushtarake dhe konfliktet e armatosura në ish-Jugosllavi ishin nisur në emër të përkatësisë ‘demokratike’ dhe ‘perëndimore’ të njërit komb karshi tjetrit i cili rëndom privohej nga e njëjta duke u cilësuar ‘despotik’ apo ‘lindor’. Pa dyshim, një periudhë e zbatimit destruktiv dhe makabër të ‘orientalizmit të përbrendësuar’ (Said, 1978; Bakic-Hayden, 1996; Todorova, 1995 et al).

Kjo ngjarje dhe ky projekt organizohet nga forumZFD – programi në Kosovë dhe Programi për Studime dhe Hulumtime Gjinore në Universitetin e Prishtinës, dhe mbështet nga Ministria Federale për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik e qeverisë Gjermane.

***
Eng.

Back to the future: Ethno-nationalism as a solution to the legitimation crisis of the last days of Yugoslavia

The masterclass titled “Back to the future: Ethno-nationalism as a solution to the legitimation crisis of the last days of Yugoslavia” is led by Dr. Dukagjin Gorani (short bio. http://bit.ly/2ApmReP). This masterclass is the third event organized in the framework of “Inside Out and Outside in” Project, that focuses on the memory of the ’90, politics, culture, social movements, activism, etc.

Abstract of the presentation:
Transition to democracy in the former Yugoslavia was introduced through the rise of ethnic-nationalisms, commonly applied as a derisive discursive practice against the ‘immediate other’ as part of the upcoming meta-narrative about one’s ‘Europeanness’. It was an age of ‘negative construction’ of one’s national identity [Benhabib, 1995], of ethnic hatred and historical simplifications.

I argue that such narratives were based on an idealized premise of one’s ethnic origin as historically-traceable evidence of cultural compatibility with the aspired paradigm of ‘the West’ as both socio-political and socio-cultural formation.

During the fall of the 1980s and early 1990s, such prevailing narratives ushered a peculiar discursive competition among ethnic nations of the former federation as they interlinked the condition of contemporary European democracy with that of the early nation-state and the exclusionist nationalism.

Such attempts to interpret the present-day political aspirations through an ideologically ever-adjusting view of the past produced a unique feature of the former-Yugoslav ethnonationalist rhetoric of the times. It demanded from its recipients to dwell within relativized temporal concepts of ‘the present’ and ‘the past’ while heavily disrupting the hierarchical ‘order of things’ [Foucault, 1966] within a socio-political value-system which was formally aspired – i.e. ‘western democracy’. It demanded from them to seize the future through going back in time; to reach for a nation’s past as a supreme evidence for the legitimation of its present aspirations.

Hence, as paradoxical as it may sound, the ethnic hatred, military agression and armed conflicts in the former Yugoslavia were launched and waged on behalf of one’s ‘democracy’ and ‘westernness’ as opposed to the other’s ‘despotism’ and ‘easternness’. Undoubtedly, a destructive and macabre exercise of ‘internalised orientalism’ [Said, 1978; Bakic-Hayden, 1996; Todorova 1995, et al].

This event is organized by forumZFD – Kosovo Program and University Program for Gender Studies and Research, University of Prishtina, with the support from the German Federal Ministry for Cooperation and Economic Development.

(Simultaneous translation will be provided)